رفع مشکلات احتمالی در جوجه کشی کبک با استفاده از دستگاه جوجه کشی

عملیات رفع مشکل

بعد از جوجه کشی اگر تعداد قابل توجه ای از تخم ها هچ نشدند، توسل به عملیات رفع اشکال بسیار مهم است. این عملیات به پرورش دهنده پاسخ می دهد: مشکل از کجاست؟ بنابراین ضرورت دارد پس از پایان هر دوره جوجه کشی ترجیحاً تمامی تخم های هچ نشده و در غیر این صورت تعدادی از تخم های هچ نشده را معمولاً ۳ سبد از هر گاری (یک سبد از بالا، یک سبد از وسط و یک سبد از پایین ) جدا کرده و توسط مسئول جوجه کشی یا کارشناسی خبره شکسته و دلایل عدم تبدیل آن ها به جوجه مشخص و ثبت شود تا هر شکل ممکن در جوجه کشی های بعدی مشکل برطرف گردد.

یک جوجه کشی موفق بستگی به عواملی دارد که علت تعدادی از آنها را باید در سالن های پرورش جستجو نمود. سن گله، نژاد، مدیریت واحد از نقطه نظر تغذیه بهداشت و جمع آوری و درجه بندی تخم ها، از جمله ی این عوامل می باشند. در یک جوجه کشی استاندارد و موفق میزان هچ (جوجه درآوری)، در حد ۸۵ درصد مورد انتظار است.

این فرم می تواند به عنوان ثبت وضعیت جوجه کشی مورد استفاده قرار گرفته و متعاقباً جهت پیدا کردن نابسامانی موجود در واحد و رفع مشکل، مورد بهره برداری قرار گیرد. در واقع پس از پایان عملیات جوجه کشی تمامی تخم هایی که به جوجه تبدیل نشده اند (و اگر این کار مشکل باشد، حداقل ۱۰ درصد از تخم ها از طبقات مختلف برداشته شده) یکی یکی شکسته شده و براساس عناوین ستون های فرم ارزیابی جوجه کشی ثبت وضعیت و این اطلاعات مورد بررسی کارشناسی قرار می گیرد.

پس از شکستن تخم های هچ نشده

۱-    اگر کوچک ترین اثری از نطفه درون تخم ملاحظه نشد، به عنوان تخم بدون نطفه در ستون اول علامت(-) زده می شود.

۲-    اگر لکه ای کوچک و بعضا با مقداری مویرگ خونی مشاهده شد به عنوان تخم نطفه دار در ستون دوم علامت زده می شود.

۳-    چنانچه در وسط مویرگ ها جنینی کوچک عموما به رنگ صورتی مشاهده شد (در چنین حالتی سر جنین و چشمان او کاملا مشخص است) در ستون سوم به عنوان جنین کوچک علامت گذاری می شود.

۴-    اگر جنینی مشاهده شود که در ان سر، بدن، چشم، منقار، بال ها و پاها کاملا مشخص باشند به عنوان جنین بزرگ علامت زده می شود.

۵-    چنانچه جوجه ای مشاهده شود که علاوه بر تکامل قسمت های مختلف بدن پر های آن به صورت کرک های تازه رشد یافته مشهود باشد (در این حالت کیسه ی زرده فضای قابل توجه ای از تخم را در جلوی شکم جوجه اشغال کرده) در ستون جوجه ی بزرگ ثبت می شود.

۶-     چنانچه جوجه ای مشاهده شود که برخلاف حالت های قبلی چرخیده و سر آن در قسمت پهن تخم قرار گرفته باشد و مایعات داخلی تخم بسیار کم باشد، به عنوان جوجه ی مرده تلقی شده و در ستون ششم علامت گذاری می شود. (گاهی اوقات در چنین وضعیتی جوجه، پوسته ی تخم را سوراخ هم نموده است ولی در نهایت تلف شده است).

۷-    معمولا در ستون هفتم علامت گذاری نشده بلکه تمامی جوجه های زنده که از تخم خارج شده اند، شمارش و جمع آن ها در سلول پایین ستون هفتم به عنوان جوجه زنده ثبت می شود.

در پایان تکمیل فرم ارزیابی جوجه کشی علامت ها که عموما به صورت واحد های شش تایی درج شده شمارش و جمع شده و در سلول های پایین فرم به صورت عدد ثبت شده و به کمک، یک تناسب ریاضی، درصد آنها نیز مشخص خواهد شد.

دلایل یک جوجه کشی ناموفق و یا به عبارتی دیگر تفسیر اطلاعات (به عنوان مثال مانند فرم فوق الذکر) نیاز به تجربه تبحر و اطلاعات کارشناسی دارد. در ادامه اشاراتی به علت های احتمالی آن می نماییم. دلیل زیاد بودن تخم ها در ستون های اول تا ششم می تواند به قرار زیر باشد :

ستون یک:

۱-    کافی نبودن تعداد پرنده ی نر بالغ در گله کبک های مولد

۲-    عقیم بودن یا به بلوغ نرسیدن احتمالی نر ها

۳-    گرمای زیاد محیط پرورش

۴-    سرمای زیاد محیط پرورش

۵-    پیر بودن پرندگان نر

۶-     کمبود های ویژه در خوراک گله کبک های مولد

۷-    بیماری احتمالی نرها

۸-    غیر اصولی بودن مدیریت و امکانات پرورش

۹-    مصرف برخی داروها، حشره کش ها ومواد شیمیایی

۱۰-  کمبود نور (شدت نور یا ساعات روشنایی)

ستون دوم:

۱-    بیماری گله از نوع نارسایی ژنتیکی

۲-    نگه داری در انبار و کهنه شدن تخم

۳-    پوسته ی بسیار سفت و کلفت (که تنفس جنین را محدود کند).

۴-    کمبود ویتامین به ویژه ویتامین های گروه B

۵-    نقص گندزدایی (ضدعفونی ) و نفوذ میکروب به داخل تخم

ستون سوم:

۱-    انبار کردن تخم برای مدت طولانی و یا حرارت نامناسب

۲-    حرارت بالا یا پایین در ابتدای جوجه کشی

۳-    آسیب های ضربه ای در زمان حمل و نقل تخم

۴-    دمای زیاد آبی که برای شستشوی تخم ها استفاده می شود.

ستون چهارم:

۱-    تمامی موارد ذکر شده در زیر ستون سوم

۲-    کمبود تهویه با پوسته ی ضخیم

۳-    چرخش ناکافی

۴-    کمبود ویتامینی مانند ویتامین E

ستون پنجم:

۱-    حرارت رطوبت و چرخش ناکافی

۲-    نقص در تهویه

۳-    کمبود اکسیژن در محیط

۴-    کمبود های تغذیه ای

۵-    پیر بودن گله ی کبک های مولد

ستون ششم:

۱-    نقص در سیستم تهویه دستگاه جوجه کشی

۲-    نقص در سیستم تهویه سالن جوجه کشی

۳-    کمبود اکسیژن محیط (محل جوجه کشی در ارتفاعات باشد).

۴-    وجود عوامل مصرف کننده ی اکسیژن (مانند بخار های شعله دار) در سالن جوجه کشی

۵-    کمبود های تغذیه ای به ویژه ویتامین (مشخصا اسید فولیک)

مهمترین علل و شرایط نگهداری تخم پرندگان قبل از انتقال به دستگاه جوجه کشی

در طبیعت بسیاری از گونه های پرندگان ، پرندگان نر و ماده عمل جوجه کشی تخم ها را تا زمان رسیدن پرنده ماده به مرحله پایانی تخمگذاری ، شروع نمی کنند و این عمل به هم زمانی خروج جوجه ها از تخم کمک می کند . در سیستم پرورش در قفس و مراکز پرورش پرندگان نیز به منظور اعمال مدیریت صحیح ، تنظیم همزمانی خروج جوجه ها از تخم ، موضوعی مهم است . بخصوص اگر عمل جوجه کشی با آشیانه سازی بطور همزمان انجام گیرد و در مقیاس بالایی باشند . پرندگانی که زمان جوجه کشی و آشیانه سازی آن ها قدیمی تر است ، برای آن هایی که آشیانه سازی را به تازگی شروع کرده اند ، به عنوان یک تهدید محسوب می شوند .

شرایط مکان نگهداری تخم ها عبارت است از : دمای ۳/۱۸ – ۸/۱۲ درجه سلسیوس ( ۶۵ – ۵۵ درجه فارنهایت ) که دمای ۸/۱۲ درجه سلسیوس برای تخم های اکثر گونه های پرندگان دمای مناسبی است . رطوبت نسبی مکان نگه داری تخم ها باید حدود ۷۵ درصد باشد . عمل گرم کردن تخم ها تا دمای ۲۷ درجه سلسیوس ( ۸۰ درجه فارنهایت ) و به مدت هر پنج دقیقه یکبار در شبانه روز انجام می گیرد تا به بهبود قابلیت جوجه درآوری تخم ها کمک کند . همچنین عمل چرخاندن تخم ها با زاویه ۹۰ درجه در پایان عمل گرم کردن و یکبار در شبانه روز ، امکان زنده ماندن جنین داخل تخم ها را افزایش می دهد .

با وجود اعمال توصیه های فوق و تامین شرایط مطلوب برای تخم های انبار شده ، افزایش احتمال مرگ جنین درون تخم ها تا دو درصد در روز ، می تواند قابل قبول باشد ( پس از گذشت یک روز از انبار کردن تخم ها ، از هر یکصد تخم بارور جنین دار ، دو جنین تلف خواهند شد ) . معمولا تخم های بارور بیش از یک هفته نگه داری نمی شوند زیرا بعد از این مدت ، احتمال ازبین رفتن جنین ها افزایش می یابد . بایستی توجه داشت که عمل نگه داری تخم های نطفه دار قبل از ورود به دستگاه جوجه کشی در مورد بعضی از گونه های غیر اهلی مانند گنجشک سانان ( نظیر گنجشک – طوطی – مرغ عشق و فنچ ) بر اساس روش فوق توصیه نمی گردد ، زیرا نتیجه آن رضایت بخش نیست . اما تخم های نطفه دار پرندگان آبزی ( نظیر اردک – غاز و مرغابی ) را عموما به خوبی می توان انبار و نگه داری کرد.

پرورش بلدرچین های مولد با استفاده از دستگاه جوجه کشی

برای نگه داری بلدرچین مادر، معمولاً از سالن و تجهیزات بلدرچین تخم گذار استفاده می شوند. می توان بلدرچین های مولد ( نر و ماده) را هم در سیستم پرورش بستر و هم در قفس بلدرچین نگهداری نمود. با این حال توصیه می شود در سیستم بستر سالن ها با بلوک هایی جهت نگه داری تعداد ۵۰۰ تا ۱۰۰۰۰ قطعه بلدرچین مادر تقسیم شوند. طبیعتاً زمانی که تعداد بلدرچین در واحد سطح اندازه ی دانخوری و آبخوری برای هر قطعه، آشیانه تخم گذاری و غیره مطرح می شوند می بایستی توجه خاص به اندازه و سن بلدرچین ها و خصوصیات رفتاری انها معطوف داشت.

در پرورش بلدرچین مادر شرایط محیطی از اهمیت خاصی برخوردار است در این راستا بلدرچین ها می بایستی در سالن های تمیز، خشک، ضد  عفونی شده با تهویه و نور کافی و بدون کوران هوا نگه داری شده و دمای سالن تغییرات زیادی نداشته باشد. وقتی سالن ها نامناسب و مرطوب باشند بلدرچین ها کمتر غذا خورده و تولید کاهش می یابد. سالن های خیلی گرم و با تهویه کم یا ناقص فعالیت بلدرچین های نر را کاهش می دهد.

در پرورش بلدرچین مادر، نسبت پرنده ی نر به پرنده ی ماده می بایستی حداقل ۱ به ۴ باشد ولی عموماً پرورش دهندگان تعداد ۱ به ۳ را ترجیح می دهند. با اینکه تعداد بلدرچین نر در گله ۳۰ درصد کل بلدرچین ها می باشد ولی جوجه ها به میزان ۵۰  درصد ماده و ۵۰۰ درصد نر متولد می شوند. شرایط محیطی اثر مهمی بر روی نتیجه ی تولید خواهند داشت.

تعداد جوجه هایی که متولد می شوند، همیشه کمتر از تعداد تخم هایی است که در دستگاه جوجه کشی قرار می گیرند. این مورد بستگی به بارور بودن تخم ها دارد.

معمولاً عدم باروری تخم بلدرچین بیشتر بستگی به شرایط پرنده ی نر دارد تا به اوضاع پرنده ی ماده.

عدم باروری تخم ها می تواند به دلایل زیر باشد:

۱-    زیاد یا کم بودن تعداد پرنده ی نر در گله ی مادر.

۲-    شرایط نامطلوب پرنده ی نرها از نقطه نظر سلامت جسمانی، نابالغ بودن خیلی پیر بودن یا تولک بودن.

جوجه های نر و ماده می توانند از روز های اول زندگی با یکدیگر پرورش یابند عملاً ۳۵ جوجه پرنده ی نر به همراه ۱۰۰ جوجه بلدرچین ماده با هم نگه داری می شوند. بلدرچین های نر و ماده می توانند به صورت جدا از هم در یک سالن نیز نگه داری شده و در شروع تخم گذاری با نسبی که قبلاً گفته شد با یکدیگر مخلوط شوند. ظاهراً این روش بهتر است. بنابراین پس از وارد شدن بلدرچین ها در سالن و عادت کردن آنها به محیط جدید، پرنده های نر به هنگام شب وارد گله شوند.

مقایسه دستگاه جوجه کشی ستر و دستگاه جوجه کشی هچر

این دو دستگاه از نظر ظاهری کانلا مشابه یک دیگر هستند به گونه ای که هر دو دارای یک عایق کارا نسبت به فضای بیرون دستگاه جوجه کشی ، فن ، رطوبت ساز ، گرماساز هستند تنها تفاوت اساسی و کلی دستگاه جوجه کشی ستر و دستگاه جوجه کشی هچر بیشتر در آن چیزی است که درون آن ها است مثل فن ها و مکنده ها و رطوبت سازها و پنکه های گردش هوا در دستگاه های جدید با استفاده از فن آوری ها جدید امکان ستر و هچر همزمان در یک دستگاه بوجود آمده است.

در مورد این دستگاه ها دقت شود تا عایق بین دو ورق آن ها از نوع مرغوب و با ضریب رسانش مناسب انتخاب شوند مثلا یک یونولیت با قطر ۱۰ سانتی متر می تواند این عمل را به خوبی انجام دهد نکته مهم دیگر این که سعی شود تا از یک دستگاه رطوبت ساز سرد و در نزدیکی فن دستگاه جوجه کشی استفاده شود

جهت تامین رطوبت دستگاه می توان از اسپری تحت فشار استفاده کرد زیرا آب را به اندازه ذرات بخار خرد و پودر می کند و نزدیک فن به گونه ای نصب می شود تا به همراه گردش هوا بتواند این رطوبت را نیز منتشر کند . البته غیر از این روش می توان از روش ترکیبی پدکولینگ نیز استفاده نمود به گونه ای که دقیقا یک کولر آبی بدون بدنه را درون ماشین جوجه کشی طراحی نمود با همان پوشال همان پمپ و همان کفی برای ایجاد حرارت نیز می توان از انواع لوازم الکتریکی و گردش آب گرم استفاده کرد ولی به لحاظ یکنواختی بهتر است تا از گردش هوای گرم استفاده شود . در مورد درب دستگاه جوجه کشی ستر و دستگاه جوجه کشی هچر نیز می توان گفت در صورت این که نیاز مبرم به سرکشی به درون دستگاه احساس شد بهتر است تا جنس درب ها از شیشه دوجداره تهیه شوند تا از اتلاف انرژی و تبادل دمای بیرون دستگاه با دمای داخلی جلوگیری شود.

سنسورهای دستگاه جوجه کشی

 دستگاه های جوجه کشی دارای یکسری حسگر یا سنسورهایی می باشند که میزان دقت آن ها با یک دیگر متفاوت است . این سنسور ها شامل رطوبت سنج ، دما سنج و حسگر مهم دیگری که معمولا نسبت به آن بی توجهی می شود سنسور اکسیژن و دی اکسید کربن است که البته این نوع حسگرها گران قیمت ولی موثر هستند از جمله سایر این تجهیزات صفحه دیجیتال خارج دستگاه است که با مشاهده آن می توان متوجه فعال یا عدم فعال بودن تجهیزات ذکر شده درون دستگاه شد علاوه بر آن می توان از طریق سیستم کنترل میزان خاصیت تجهیزات دستگاه جوجه کشی نیز مورد بررسی قرار گیرد برای مثال سیستم کنترل ها وظیفه تنظیم دور فن ها با توجه به وضعیت دما و رطوبت محیط را برعهده دارند.

بهتر است که سنسورها به سخت افزارهای رایانه ای متصل باشند تا از بابت کنترل دائمی و دقیق آن ها اطمینان حاصل نماییم . علاوه بر تمام این گفته ها برخی دستگاه ها یکسری لوازم جانبی دیگر نیز مثل کرک جمع کن که کرک جوجه ها را جمع آوری می کند دارا هستند که تمام این لوازم جانبی و لوازم اصلی بهتر است تا قابلیت جداشدن داشته باشند تا بتوان در مواقع لزوم آن ها را برداشت و شستشو ، تعمیرات یا سرویس دستگاه جوجه کشی را آسان تر نمود .

قطعه ای مهم در دستگاه ستر

مهمترین وسیله ای که در دستگاه ستر بکاربرده می شود الکتروموتوری با قابلیت تنظیم سرعت های مختلف جهت حرکت راک و شانه های دستگاه جوجه کشی است که این عمل همانند حرکت دادن تخم ها توسط مرغ مادر سبب جلوگیری از چسبندگی زرده به پوسته تخم حین فرایند جوجه کشی می شود .

شرایط نگهداری تخم کبک قبل از ورود به دستگاه جوجه کشی

فاصله ی بین تخم گذاری تا قرار گرفتن تخم ها در دستگاه جوجه کشی بسیار مهم است. نباید تخم ها در دمای زیر ۴/۴ و بالای ۲۰ درجه سانتی گراد نگه داری شوند. دمای مناسب برای نگه داری تخم  کبک حدود ۱۲ تا ۱۵۵ درجه سانتی گراد می باشد. برای نگه داری تخم های کبک آن ها را بهتر است در شانه های تخم قرار دهید و در اتاقی که تهویه آن در حد مطلوب است نگه داری کنید. مدت زمان نگه داری تخم ها نباید بیشتر از ۷ روز باشد زیرا افزایش مدت نگهداری تخم موجب کاهش جوجه دراوری می شود.

آماده سازی برای ورود تخم ها به ستر

قبل از اینکه تخم ها در دستگاه جوجه کشی قرار گیرند ۶ الی ۱۲ ساعت در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد قرار گیرند تا به هوای جدیدی که در  پیش است عادت کنند. به این عمل پیش گرم می گویند. پیش گرم عملیاتی است که می توان آن را در سالن جوجه کشی و قبل از چیدن تخم ها در دستگاه جوجه کشی انجام داد. در نقاط گرمسیری باید عمل تهویه به خوبی انجام پذیرد تا از تعریق تخم ها در اتاق پیش گرم جلوگیری به عمل آید. در صورتی که تخم ها عرق کنند در اثر فشار منفی که در داخل تخم به وجود می آید عوامل میکروبی از طریق پوسته به درون تخم کبک کشیده شده و بعد ها در اثر مساعد بودن شرایط این عوامل تکثیر پیدا کرده و در نهایت موجب تولید تخم های آلوده (میکروبی) و یا تخم های انفجاری می شوند.

باید به این نکته اشاره کرد که حداقل زمان بین تخم گذاری و خواباندن تخم ها در دستگاه جوجه کشی باید ۲۴ ساعت باشد چون در تخم تازه تولید شده pH آلبومین تخم بالا است و کیسه هوایی هنوز کامل نشده است و این مسئله موجب آسیب رسیدن به جنین می شود.