رفع مشکلات احتمالی در جوجه کشی کبک با استفاده از دستگاه جوجه کشی

عملیات رفع مشکل

بعد از جوجه کشی اگر تعداد قابل توجه ای از تخم ها هچ نشدند، توسل به عملیات رفع اشکال بسیار مهم است. این عملیات به پرورش دهنده پاسخ می دهد: مشکل از کجاست؟ بنابراین ضرورت دارد پس از پایان هر دوره جوجه کشی ترجیحاً تمامی تخم های هچ نشده و در غیر این صورت تعدادی از تخم های هچ نشده را معمولاً ۳ سبد از هر گاری (یک سبد از بالا، یک سبد از وسط و یک سبد از پایین ) جدا کرده و توسط مسئول جوجه کشی یا کارشناسی خبره شکسته و دلایل عدم تبدیل آن ها به جوجه مشخص و ثبت شود تا هر شکل ممکن در جوجه کشی های بعدی مشکل برطرف گردد.

یک جوجه کشی موفق بستگی به عواملی دارد که علت تعدادی از آنها را باید در سالن های پرورش جستجو نمود. سن گله، نژاد، مدیریت واحد از نقطه نظر تغذیه بهداشت و جمع آوری و درجه بندی تخم ها، از جمله ی این عوامل می باشند. در یک جوجه کشی استاندارد و موفق میزان هچ (جوجه درآوری)، در حد ۸۵ درصد مورد انتظار است.

این فرم می تواند به عنوان ثبت وضعیت جوجه کشی مورد استفاده قرار گرفته و متعاقباً جهت پیدا کردن نابسامانی موجود در واحد و رفع مشکل، مورد بهره برداری قرار گیرد. در واقع پس از پایان عملیات جوجه کشی تمامی تخم هایی که به جوجه تبدیل نشده اند (و اگر این کار مشکل باشد، حداقل ۱۰ درصد از تخم ها از طبقات مختلف برداشته شده) یکی یکی شکسته شده و براساس عناوین ستون های فرم ارزیابی جوجه کشی ثبت وضعیت و این اطلاعات مورد بررسی کارشناسی قرار می گیرد.

پس از شکستن تخم های هچ نشده

۱-    اگر کوچک ترین اثری از نطفه درون تخم ملاحظه نشد، به عنوان تخم بدون نطفه در ستون اول علامت(-) زده می شود.

۲-    اگر لکه ای کوچک و بعضا با مقداری مویرگ خونی مشاهده شد به عنوان تخم نطفه دار در ستون دوم علامت زده می شود.

۳-    چنانچه در وسط مویرگ ها جنینی کوچک عموما به رنگ صورتی مشاهده شد (در چنین حالتی سر جنین و چشمان او کاملا مشخص است) در ستون سوم به عنوان جنین کوچک علامت گذاری می شود.

۴-    اگر جنینی مشاهده شود که در ان سر، بدن، چشم، منقار، بال ها و پاها کاملا مشخص باشند به عنوان جنین بزرگ علامت زده می شود.

۵-    چنانچه جوجه ای مشاهده شود که علاوه بر تکامل قسمت های مختلف بدن پر های آن به صورت کرک های تازه رشد یافته مشهود باشد (در این حالت کیسه ی زرده فضای قابل توجه ای از تخم را در جلوی شکم جوجه اشغال کرده) در ستون جوجه ی بزرگ ثبت می شود.

۶-     چنانچه جوجه ای مشاهده شود که برخلاف حالت های قبلی چرخیده و سر آن در قسمت پهن تخم قرار گرفته باشد و مایعات داخلی تخم بسیار کم باشد، به عنوان جوجه ی مرده تلقی شده و در ستون ششم علامت گذاری می شود. (گاهی اوقات در چنین وضعیتی جوجه، پوسته ی تخم را سوراخ هم نموده است ولی در نهایت تلف شده است).

۷-    معمولا در ستون هفتم علامت گذاری نشده بلکه تمامی جوجه های زنده که از تخم خارج شده اند، شمارش و جمع آن ها در سلول پایین ستون هفتم به عنوان جوجه زنده ثبت می شود.

در پایان تکمیل فرم ارزیابی جوجه کشی علامت ها که عموما به صورت واحد های شش تایی درج شده شمارش و جمع شده و در سلول های پایین فرم به صورت عدد ثبت شده و به کمک، یک تناسب ریاضی، درصد آنها نیز مشخص خواهد شد.

دلایل یک جوجه کشی ناموفق و یا به عبارتی دیگر تفسیر اطلاعات (به عنوان مثال مانند فرم فوق الذکر) نیاز به تجربه تبحر و اطلاعات کارشناسی دارد. در ادامه اشاراتی به علت های احتمالی آن می نماییم. دلیل زیاد بودن تخم ها در ستون های اول تا ششم می تواند به قرار زیر باشد :

ستون یک:

۱-    کافی نبودن تعداد پرنده ی نر بالغ در گله کبک های مولد

۲-    عقیم بودن یا به بلوغ نرسیدن احتمالی نر ها

۳-    گرمای زیاد محیط پرورش

۴-    سرمای زیاد محیط پرورش

۵-    پیر بودن پرندگان نر

۶-     کمبود های ویژه در خوراک گله کبک های مولد

۷-    بیماری احتمالی نرها

۸-    غیر اصولی بودن مدیریت و امکانات پرورش

۹-    مصرف برخی داروها، حشره کش ها ومواد شیمیایی

۱۰-  کمبود نور (شدت نور یا ساعات روشنایی)

ستون دوم:

۱-    بیماری گله از نوع نارسایی ژنتیکی

۲-    نگه داری در انبار و کهنه شدن تخم

۳-    پوسته ی بسیار سفت و کلفت (که تنفس جنین را محدود کند).

۴-    کمبود ویتامین به ویژه ویتامین های گروه B

۵-    نقص گندزدایی (ضدعفونی ) و نفوذ میکروب به داخل تخم

ستون سوم:

۱-    انبار کردن تخم برای مدت طولانی و یا حرارت نامناسب

۲-    حرارت بالا یا پایین در ابتدای جوجه کشی

۳-    آسیب های ضربه ای در زمان حمل و نقل تخم

۴-    دمای زیاد آبی که برای شستشوی تخم ها استفاده می شود.

ستون چهارم:

۱-    تمامی موارد ذکر شده در زیر ستون سوم

۲-    کمبود تهویه با پوسته ی ضخیم

۳-    چرخش ناکافی

۴-    کمبود ویتامینی مانند ویتامین E

ستون پنجم:

۱-    حرارت رطوبت و چرخش ناکافی

۲-    نقص در تهویه

۳-    کمبود اکسیژن در محیط

۴-    کمبود های تغذیه ای

۵-    پیر بودن گله ی کبک های مولد

ستون ششم:

۱-    نقص در سیستم تهویه دستگاه جوجه کشی

۲-    نقص در سیستم تهویه سالن جوجه کشی

۳-    کمبود اکسیژن محیط (محل جوجه کشی در ارتفاعات باشد).

۴-    وجود عوامل مصرف کننده ی اکسیژن (مانند بخار های شعله دار) در سالن جوجه کشی

۵-    کمبود های تغذیه ای به ویژه ویتامین (مشخصا اسید فولیک)

کاربرد دستگاه جوجه کشی در جوجه کشی کبک

برای جوجه کشی از تخم کبک ، حدود 24 روز زمان لازم است . تخم های بزرگ تر و تخم هایی که مدت بیشتری در انبار نگه داری شده باشند ، کمی بیشتر زمان لازم دارند . اگر دمای دستگاه جوجه کشی کم تر از حد لازم باشد و تخم های جوجه کشی از کبک های مولد پیر به دست آمده  باشند ، جوجه کبک ها دیرتر به دنیا می آیند . در بعضی از استان ها و از جمله استان کردستان جوجه کشی کبک در خانواده های روستایی انجام می شود . آن ها  تخم کبک را از طبیعت جمع آوری کرده و جهت جوجه کشی معمولا از یک مرغ کرچ ، بوقلمون و غیره استفاده می کنند . در جوجه کشی مصنوعی ، گرمای لازم توسط منابع گرمازا تولید می شود . تحت شرایطی ، جوجه کشی طبیعی با استفاده از مرغ کرچ مورد توجه و ضامن سلامت جوجه هاست ولی عملا دلایل قابل توجهی نیز آن را رد می کنند :

1 – یک روش گران و پرکار بوده و تنها در بعضی از مواقع سال قابل بهره برداری است ( زمانی که مرغ کرچ در اختیار باشد ) .

2 – تعداد تخم کبکی که مرغ کرچ می تواند در اختیار داشته باشد ، محدود است .

3 – در جریان به دنیا آمدن جوجه ها در روزهای اول ، بیماری ها یا انگل هایی می توانند از طریق مرغ مادر به جوجه کبک ها منتقل شوند .

4 – لانه و محیط اطراف همیشه مناسب نیستند .

در بازار ، ماشین های جوجه کشی بسیاری با ظرفیت های مختلف وجود دارد . دستگاه هایی نیز ساخته می شود که با تولید ده ها هزار در هر دوره قسمتی از نیاز صنعت ماکیان را رفع می نمایند . شرایط محیطی برای جوجه کشی که به نوبه ی خود دارای اهمیت خاصی نیز می باشند عبارتند از : دما ، رطوبت و تهویه . درجه ی حرارت در سه هفته ی اول ، دوم و سوم حدود 5/37 درجه ی سانتیگراد خواهد بود . در چهار روز آخر اندکی کمتر (37 درجه ) خواهد شد . حرارت صحیح ، یکی از خصوصیات ماشین جوجه کشی است . چگونگی گرم شدن دستکاه به روش های مختلف صورت می پذیرد . در بعضی از انواع آن ها تزریق هوای گرم به داخل دستگاه و در بعضی دیگر وجود المنت های الکتریکی گرمازا منابع تولید حرارت به شمار می روند . در خلال 24 روز دوران جوجه کشی ، تضمین تهویه با هوای حاوی اکسیژن کافی ، ضروری است . در حقیقت جنین در داخل تخم از طریق سوراخ های پوسته تنفس کرده ، اکسیژن مصرف نموده و انیدریدکربنیک ( Co2 ) دفع می نماید . درصد رطوبت نسبی در دوران جوجه کشی باید حدود 55% و بین 20 تا 24 روزگی حدود 75 درصد باشد . تا 7 روز پس از قرار گرفتن تخم کبک ها در دستگاه جوجه کشی ، تخم ها بایستی مورد معاینه قرار گیرند . بدین منظور تخم ها در مقابل نور قرار گرفته و وجود جنین در آن ها تایید می شود . به این روش در مدیریت پرورش ماکیان « کاندلینگ » می گویند . تخم ها در دستگاه جوجه کشی به حالت مایل قرار گرفته و قطب پهن آن به سمت بالا قرار می گیرند و حداقل 3 بار در روز ( به غیر سه روز آخر ) جهت جلوگیری از چسبیدن جنین به پوسته چرخانیده می شوند . برای جلوگیری از بیماری های عفونی جوجه ی یک روزه که منشاء آن آلودگی تخم می باشد ، در روز اول جوجه کشی از گاز آلدئید فرمیک ( فرمالدئید ) در دستگاه جوجه کشی استفاده می شود .