نظافت تخم های نطفه دار قبل از انتقال به دستگاه جوجه کشی

محل خروج تخم از بدن پرنده کلواک نام دارد . کلواک کانال مشترک انتهای دستگاه تولید مثلی و دستگاه گوارشی و ادرار پرندگان است ؛ بنابراین در زمان خروج تخم از بدن پرنده احتمال آلوده شدن آن وجود دارد .

در پرندگانی که در بستر نگهداری می‌شوند نیز احتمال آلوده شدن تخم با کود و یا سایر مواد خارجی بسیار زیاد است. حتی تخم‌هایی که در سیستم قفس تولید می‌شوند نیز احتمال آلوده شدن با کود یا برخی مواد از قبیل پر و خوراک وجود دارد.

بهترین کار برای داشتن تخم های سالم و کم خطر در دستگاه جوجه کشی حذف تخم های آلوده است؛ اما گاهی اوقات می توان با تمیز کردن پوسته تخم آلودگی را از بین برد و از تخم استفاده کرد. این کار در مورد تخم های گران قیمت به صرفه است . به عنوان مثال قیمت تخم قرقاول گاهی بیش از ده برابر تخم مرغ است.

برای تمیز کردن تخم ها از پارچه زبر و سمباده خیلی نرم استفاده می‌شود . در زمان تمیز کردن پوسته باید دقت کرد که هیچ تغییر یا خراشی در پوسته ایجاد نشود و به پوسته آسیب نرسد.

بعد از برداشتن آلودگی در سطح پوسته باید تخم ها را ضد عفونی کرد. هیچ گاه تخم های آلوده به کود را نباید در داخل محل نگهداری تخم قرارداد چون به سرعت آلودگی را به سایر تخم های سالم منتقل می‌کنند.

پس از خروج تخم از بدن پرنده ، پوسته آن مرطوب است. پوسته مرطوب پس اینکه در معرض هوا قرار می گیرد بسرعت خشک می شود. بعد از خشک شدن لایه مرطوب یک پوشش نازک ولی سخت روی تخم تشکیل می شود. این لایه از مواد پروتئنی تشکیل شده و به آن کوتیکول گفته می شود.

وظیفه کوتیکول جلوگیری از، از دست رفتن آب و ورود باکتری ها به داخل تخم است. بنابراین کوتیکول اولین سد دفاعی در برابر عوامل آلودگی های خارج از تخم است.

شستن یا پاک کردن تخم بوسیله اجسام زبر مثل سمباده باعت از بین رفتن کوتیکول شده و احتمال ورود آلودگی به داخل تخم افزایش می یابد.

شستن تخم ها با مواد ضدعفونی کننده هم در برخی از مراکز جوجه کشی انجام می شود ؛ اما معمولاً با ریسک هایی همراه است. معمولاً گفته می شود که تخم هایی که خیس می شوند لایه محافظ روی تخم از بین می رود و مقداری آب وارد روزنه ها می شود که احتمال دارد آلودگی های که روی سطح پوسته تخم وجود داشته اند وارد تخم کند.

اگر عوامل آلوده کننده تخم مخصوصاً قارچ ها وارد تخم شوند و این تخم ها در داخل دستگاه جوجه کشی قرار گیرند قارچ های آلوده کننده به دلیل فراهم بودن مواد مغذی لازم برای رشد به سرعت رشد می‌کنند و در مرحله اول جنین را تلف می کنند و سپس کل فضای تخم را اشغال می کنند. همان طور که می دانید رشد قارچ ها به صورت تصاعدی و خیلی سریع است. این رشد سریع، گاز زیادی در داخل تخم تولید می کند و چون روزنه های تخم توسط همین قارچ ها گرفته شده است گازها در داخل تخم تجمع پیدا می کنند تا اینکه براثر فشار گاز داخل تخم پوسته ترک می‌خورد و محتویات آن به بیرون از تخم می ریزند و این محتویات تخم های اطراف و سایر بخش های دستگاه را آلوده می کنند چون در داخل دستگاه گردش هوا وجود دارد. بنابراین اگر یک تخم آلوده در داخل دستگاه وجود داشته باشد به سرعت می تواند تمام تخم ها و حتی جوجه هایی که متولد شده‌اند را آلوده کند.

اگر تخم انفجاری در دستگاه دیدید که معمولاً رنگ محتویات تخم سبز رنگ یا گاهی سیاه رنگ می‌شود علامت اخطاری است مبنی بر اینکه شرایط بهداشتی جمع آوری و نگهداری تخم یا دستگاه جوجه کشی مناسب نیست.

معمولا تخم هایی که در معرض انفجار قرار دارند کمی تغییر رنگ در پوسته مشاهده می شود سفیدی پوسته مایل به آبی می شود.

تکنولوژی PID در کنترلرهای دستگاه جوجه کشی

سیستم کنترل پی آی دی ( PID ) خطاها را کاهش می دهد. این تکنولوژی در بسیاری از اماکن و کارخانه ها برای کنترل دما، فشار، سطح و خیلی از فرایندهای دیگر کاربرد دارد. PID  پایه و اساس تمامی کنترل هایی هست که برای کاهش خطا طراحی و ساخته شده اند.

PID مخفف Derivative Integral Proportional  است. کنترل PID یعنی عمل کردن بر روی متغییر مورد کنترل از طریق ترکیب مناسب سه عمل کنترلی تناسبی، انتگرالی، مشتق گیر، که به شرح زیر میباشد.

1: تناسبی: که در آن عمل کنترل با سیگنال خطای محرک که مساوی دلتای میان سیگنال ورودی و سیگنال پس خور است متناسب می باشد.

2: انتگرالی: که در آن عمل کنترل با انتگرال سیگنال خطای محرک متناسب خواهد بود.

3: مشتق گیر: که در آن عمل کنترل با مشتق سیگنال خطای محرک متناسب می باشد.

در خیلی از کنترلرها به علت حساسیت عبارت مشتق نسبت به نویز و سختی اجرا، از آن صرف نظر شده و کنترل را به صورت PI عملیاتی می‌کنند.

تا قبل از اینکه سیستم های کنترل PID وارد صنعت جوجه کشی شود لازم بود تا کاربر دستگاه جوجه کشی نسبت به دمای محیط و اطراف دستگاه دقت بیشتری کند و نیاز کاربر به آموزش جوجه کشی بیشتر بود، تا نوسانات دمای محیط موجب شوک دمایی نشود حال با بهره گیری از این دانش در کنترلر ها و مجهز شدن دستگاه ها به سنسور های محیطی میزان نوسانات احتمالی دستگاه به حداقل رسیده و موجب افزایش بازدهی خواهد شد.

مزیت دیگر سیستم های PID محاسبه توان لازم است بدین صورت که اگر برای دستگاه دمای 37.7 تنطیم شده قبل از آنکه دما به عدد مورد نظر برسد سیستم با محاسبه ای که انجام می دهد میزان انرژی ارسالی به سمت هیتر را کاهش می دهد تا پس از رسیدن دما به عدد 37.7 دما بالاتر نرود و همچنین در مسیر کاهش دما همین محاسبات انجام شده تا جایی که با ارسال انرژی لازم به هیتر دما با کمترین میزان نوسان در محدوده لازم ثابت می ماند.

تا اینجا روشن شده که کنترل پی آی دی چه کاربرد مھمی در پروسه ھا مخصوصا پروسه ھای غیر قابل پیش بینی دارد. پی آی دی با استفاده از خطا ھای قبلی و خطا ھای حال، آینده را پیش بینی کرده و تدابیری برای کنترل ھر چه بھتر دستگاه جوجه کشی ایجاد می کند.

لازم به ذکر است شرکت بلدرچین دماوند سالهاست تکنولوژی پی آی دی را در سطحی ساده و کاربردی در ماشین های جوجه کشی اجرا کرده و در پروژه های آتی با سطح تکنولوژی بالاتر محصولات بلدرچین دماوند عرضه خواهد شد.

زنده ماندن جنین در دستگاه جوجه کشی

قابلیت زنده ماندن جنین در دستگاه جوجه کشی وابسته به تعادل ظریفی است. برای رسیدن به این تعادل به هماهنگی بالایی بین مدیریت  جوجه کشی و مرغ مادر نیاز است. اجزاء غذایی خاص، سن مادر و تصمیمات مدیریتی مزرعه ای می توانند مستقیماً محیط داخلی تخم مرغ را تحت تاثیر قرار دهند. در حالی که ترکیب تخم مرغ تحت شرایط متفاوت تغذیه می تواند به نسبت بالایی ثابت نگهداری شود، اما زمانی که پرنده با تنشی مواجه می گردد، تولید تخم مرغ اولین موردی است که آسیب می بیند. به علاوه، ریز مغذیهای جیره همیشه در داخل تخم مرغ یا زرده ذخیره نمی شوند. تشخیص این موضوع که چطور بعضی از اجزاء غذایی مستقیماً محیط داخل تخم مرغ را تحت تاثیر قرار می دهند، می تواند باعث بهبود موفقیت یک گله مادر تحت شرایط مختلف گردد.

سن مرغ مادر بیشترین تاثیر را بر ترکیب تخم مرغ دارد. اندازه بدن نیمچه در زمان تحریک نوری احتمالاً عاملی اصلی تعیین کننده اندازه تخم های بعدی خواهد بود، به صورتی که تخم مرغ های بزرگتر، از پرندگان بزرگتر تولید می شوند. نسبت زرده به سفیده، با سن پرنده سریع تر افزایش می یابد، بنابراین سهم زرده در تخم های تولید شده از مرغ های مسن تر بیشتر است. همچنین جوجه های تولید شده از مرغ های مسن تر دارای ذخیره چربی بیشتری هستند که ممکن است سبب بهبود قابلیت زنده ماندن جوجه ها گردد. جوجه های مرغ های مسن تر، پرندگان سنگین تری تولید خواهند کرد، که البته این مسئله ممکن است عمدتاً به دلیل مصرف غذایی بیشتر نسبت به وزن سنگین تر جوجه اولیه باشد. در هر سنی، افزایش ناگهانی در اندازه تخم مرغ به دلیل مصرف بیشتر مواد مغذی، عمدتاً ناشی از افزایش مقدار سفیده است. این تغییرات می تواند مدیریت جوجه کشی را تحت تاثیر قرار دهد، چون تخم مرغ های حاصل از مزغ های جوان تر، کوچکتر هستند و تفاوتی در ترکیب تخم مرغ دارند، در نتیجه برای زنده ماندن بهتر جنین نیاز به تغییراتی در شرایط دستگاه جوجه کشی است.

کیفیت پوسته با مقدار تولید، سن گله، اندازه تخم مرغ و زمینه ژنتیکی می تواند تغییر کند. مرغ هایی با تولید بالا اغلب هم تخم مرغ های کوچکتری دارند و هم کیفیت پوسته تخم مرغ های آنها نا مطلوب است، زیرا به توجه به مقدار تولید قادر به نگهداری تخم مرغ به مدت ناکافی در غدد پوسته ساز نیستند. نسبت پوسته به کل تخم مرغ در پرندگان مسن نسبت به پرندگان جوانتر درصد کمتری دارد، در نتیجه کیفیت پایین تر پوسته در این گروه به دلیل نازکتر بودن آن است.

زمان تخمگذاری در روز می تواند کیفیت پوسته را تحت تاثیر قرار دهد، چون مرغ ها معمولاً تخم مرغ های بزرگتر را صبح ها می گذارند. این موضوع احتمالاً به سبب گذاردن اولین تخم مرغ در یک توالی تخمگذاری است. اولین تخم مرغ ها در یک توالی تخمگذاری بزرگتر از تخم مرغ های بعدی در همان توالی هستند، زیرا آنها مدت زمان طولانی تری برای ذخیره سازی زرده دارند. وزن مخصوص تخم مرغ در تخم مرغ های بعدازظهر بیشتر است، که این موضوع نشان دهنده کیفیت پوسته بهتر این تخم مرغ ها نسبت به تخم مرغ های صبح است.

دست کاری پروتئین جیره یکی از موثرترین روش ها در کنترل وزن تخم مرغ می باشد. برای مثال، همراه با افزایش مقدار متیونین جیره، یک افزایش خطی در وزن تخم مرغ وجود دارد. همچنین منابع مختلف چربی و مقدار آنها، عمدتاً با تغییر در وزن سفیده، تخم مرغ را تحت تاثیر قرار می دهند. این تغییرات ممکن است در ارتباط با سوخت و ساز استروژن و تاثیر آن بر وظایف مجرای تخم باشد، زیرا غلظت های بالاتر استروژن پلاسما، با وزن های بالاتر تخم مرغ رابطه مستقیم دارد.

8 نکته در انتخاب دستگاه جوجه کشی ارزان ولی با کیفیت

برای خرید دستگاه جوجه کشی چه فاکتور هایی را مد نظر داشته باشیم؟

قیمت مناسب و ارزان؟

کیفیت ؟

گارانتی و خدمات پس از فروش؟

و یا هر سه این موارد ؟

 یافتن پاسخ این پرسش ها با بودن سایت های فراوان که هر کدام ادعا می کنند بهترین سازنده دستگاه جوجه کشی در دنیا !!!! هستند بسیار سخت است اما در این مقاله می خواهیم بررسی کنیم که چطور یک دستگاه جوجه کشی ارزان و با کیفیت مناسب که دارای گارانتی واقعی و  خدمات پس از فروش خوب است را خریداری کنیم. برای این منظور به نکات زیر توجه کنیم :

1 - دستگاه جوجه کشی را از سازنده های محلی نخریم!

در ایران علاوه بر وارد کنندگان دستگاه های جوجه کشی خارجی صنعتی و خانگی سه نوع تولید کننده نیز وجود دارند :

 1- تولید کننده های دستگاه جوجه کشی صنعتی

 2- تولید کننده های دستگاه های جوجه کشی  نیمه صنعتی و خانگی

 3- سازنده های خانگی یا همان محلی

دو دسته اول عموما روش تولید آنها صنعتی و نیمه صنعتی است و دسته سوم روش تولید آنها دستی و خانگی است. در دسته سوم چون روش تولید حرفه ای و ساخت مهندسی ندارند ماشین جوجه کشی آنها بعلت استفاده از قطعات نامناسب و نداشتن نقشه مهندسی اغلب دچار مشکلات فراوانی است که جوجه کشی را برای ما هزینه آور می نمایند. اصولا دستگاه جوجه کشی این سازنده ها دارای گارانتی واقعی نبوده و  پاسخگویی ندارند. قیمت دستگاه جوجه کشی آنها یا خیلی ارزان است یا از متوسط قیمت بازار بالاتر است که ما پیشنهاد می کنیم در هر دو حالت نخرید زیرا شما خریدار دستگاهی خواهید بود که کسی پاسخگوی مشکلات و معایب آن نیست. و خریدار اول و آخر آن خودتان هستید.

2 - دستگاه جوجه کشی خیلی ارزان نخریم !

دستگاه های جوجه کشی خیلی ارزان را یا سازنده های محلی و یا شرکت هایی می سازند که فقط بدنبال فروش ماشین جوجه کشی هستند و از کنار آن بدنبال سود و کسب درآمد هستند زیرا این افراد فکر می کنند که ساخت یا فروش ماشین جوجه کشی سود دارد و فقط می خواهند یک جعبه را بنام دستگاه جوجه کشی فروخته و درآمد کسب کنند این سخن به دلیل آن است که میانگین قیمت قطعاتی که در یک دستگاه جوجه کشی استاندارد مورد استفاده قرار می گیرد خیلی بیشتر از کل قیمت دستگاه جوجه کشی است که این افراد می فروشند در نتیجه نشان می دهد که قطعات استفاده شده آنها بسیار نامرغوب و از بدترین قطعات موجود در بازار استفاده شده که اصلا مناسب دستگاه جوجه کشی ای که حداقل 10 سال عمر مفید آن است نمی باشد. در ضمن این افراد چون بخاطر سود وارد این بازار شده اند به سرعت ممکن است از این بازار خارج شده و شما با یک دستگاه جوجه کشی معیوب باقی بمانید. اصولا هیچ نقشه مهندسی پشت ساخت این دستگاه ها نیست.

در ضمن فریب عنوان افراد سازنده آن را نخورید ( آقای مهندس .... ) زیرا مهندس بودن فرد دلیلی بر ساخت مهندسی دستگاه نمی باشد.

3 - دستگاه جوجه کشی خیلی گران نخریم!

افرادی که دستگاه جوجه کشی خارجی وارد می کنند بعلت گرانی دلار دستگاه جوجه کشی را بسیار گران تر از قیمت بازار می فروشند بعضی از این برند ها خوب هستند اگر مشکل مالی ندارید می توانید تهیه نمایید اما همه این دستگاه ها یک مشکل عمده دارند و آن نداشتن خدمات پس از فروش مناسب است یعنی اگر دستگاه با مشکلی روبرو شود کسی پاسخگو نیست البته این وضعیت در مورد بقیه کالاهای وارداتی غیر معتبر نیز صادق است اما مسئله دوم این است که کارکرد این دستگاه های وارداتی با دستگاه مشابه داخلی خیلی تفاوت عمده ایی ندارد و در خیلی موارد از لحاظ تکنولوژی عقب تر هم هستند لذا به صرف خارجی بودن نباید هزینه گزافی بابت ترک و ایتالیایی و کره ایی و .... بودن داد.

البته جدیدا بعضی از تولیدکنندگان داخلی نیز بدون آنکه ارزش افزوده زیادی بر دستگاه خود ایجاد کنند دستگاه های خود را بسیار گران تر از بازار می فروشند که به نظر می رسد خرید از این گروه هم به صرفه نباشد چرا که دستگاه مشابه و یا حتی بهتر از آن را با قیمت مناسب تر می توان تهیه کرد.

4 - از سایتهای غیر معتبر خریداری نکنیم!

متاسفانه در چند سال گذشته افرادی که تخصصی در تولید دستگاه جوجه کشی نداشته و صرفا کار سایت و وب انجام می دادند بدنبال فروش دستگاه جوجه کشی برآمده اند و حتی بعضی به ساخت دستگاه جوجه کشی هم دست زده اند که نتیجه را می توان حدس زد ساخت دستگاه بی کیفیت و ارزان قیمت که فقط شکایت مردم را در پی داشته است اما متاسفانه هنوز مردم از آنها خرید می کنند.

البته جدیدا بعضی از سایتهای غیر معتبر روشی دیگر در پیش گرفته اند که باید توجه کرد و آن اینکه این سایتها عکس دستگاه های شرکتهای معروف مثل عکس دستگاه های شرکت بلدرچین دماوند را داخل سایت خود گذاشته و آن را زیر قیمت خود شرکت تولیدکننده به فروش می رسانند که مسلما این روش فقط برای گمراه کردن مشتری می باشد.

اما سایت معتبر کدام سایت است؟ سایت معتبر ویژگی های زیر را دارد:

1- سایت وابسته به یک شرکت تولیدکننده دستگاه جوجه کشی معتبر باشد در نتیجه به سرعت از سابقه ایجاد سایت و سابقه شرکت اعتبار سایت را می توان حدس زد.

2- سایت معتبر دارای تلفن تماس و آدرس واقعی است.

3- سایت معتبر دارای نماد ساماندهی و درگاه فروش است.

5 - فریب گوگل را نخوریم! 

توجه داشته باشید که هر سایتی که در صفحه اول تا پنجم گوگل است لزوما معتبر نیست امروزه روشهای زیادی برای بودن در صفحه اول موجود است در حالی که سایت معتبر نیست البته نمونه این سایت های غیر معتبر دردسر زیادی برای مردم ایجاد کرده است.

امروزه اکثرا برای خرید خود اول به گوگل سر می زنیم و بعد از یک سرچ ساده به چند گزینه اول بسنده     می کنیم و بعد از چند تماس خرید خود را انجام می دهیم خیلی از شرکتها برای اینکه بیشتر بفروشند سایتهای فراوانی ایجاد کرده اند و با روشهای درست و نادرست صفحه اول و دوم گوگل را پر کرده اند و گوگل هم تشخیص نمی دهد که همه این سایتها برای یک شرکت است در نتیجه شما که اولین بار رجوع کرده اید اعتماد کرده و خرید می کنید در حالیکه شما حق انتخاب نداشته اید برای اینکه دچار این مشکل نشوید چند صفحه گوگل را باز کنید و شرکت های متفاوت را پیدا کنید و با مقایسه و تحقیق دقیق خرید نمایید.

البته به نظرات مردم در بازار و اطراف خود هم توجه کنید و از آنها هم کمک بگیرد.

6 - از شرکت هایی که مشاوره ندارند و یا مشاوره ضعیف دارند خرید نکنیم!

مشاوره در جوجه کشی و مدیریت دستگاه جوجه کشی و مشاوره در پرورش طیور مانند پرورش بلدرچین جزو مهمترین امور به شمار می آید چون خیلی از ما تجربه کافی برای جوجه کشی نداریم به همین دلیل داشتن یک مشاور ضروری است. شرکت های معتبر این کار را برای ما ساده کرده اند و همراه دستگاه دفترچه و 
 سی دی ارسال می کنند و مهمتر از آن ارائه مشاوره تلفنی در طول سالهای استفاده از دستگاه می باشد شرکت های غیر معتبر و سازنده های خانگی شما را از این مزیت محروم می کنند و شما تنها می مانید.

7 - دستگاه جوجه کشی که گارانتی و خدمات واقعی دارند بخریم!

برای این منظور باید از شرکتهای معتبر و صاحب نام خرید نمایید که گارانتی آنها واقعی است البته بین خود این شرکتها هم در ارائه خدمات تفاوت می باشد برای اینکه بفهمید کدام یک بهتر هستند می توانید از شرکتهای تولید کننده لیستی از مشتریان را درخواست کرده و از آنها پرس و جو کنید به نظرات مردم در شبکه های اجتماعی و خود سایت هم می توان استناد کرد.

نکته خیلی مهم اینکه فاصله شما با شرکت فروشنده چقدر است مسلما شرکتهایی که از شما بسیار دور بوده ( در شهرستانهای دور ) و یا نمایندگی خوب نداشته باشند نمی توانند خدمات مناسب بدهند.

8 - در نهایت دستگاه جوجه کشی ارزان ( دارای قیمت مناسب ) و با کیفیت و گارانتی واقعی خرید کنیم!

برای این کار اگر همه موارد بالا را رعایت کنیم احتمالا می توانیم به یک سایت معتبر که متعلق به یک شرکت تولیدکننده دستگاه جوجه کشی است برسیم و با خیال راحت خرید کنیم.

 اما چطور یک شرکت معتبر تولید کننده می تواند دستگاه جوجه کشی ارزان ( قیمت مناسب ) و با کیفیت تولید کند؟

الف - خرید جنس با کیفیت عمده و با تعداد بالا :

شرکت های صنعتی به دلیل خرید بالا می توانند قطعات را با قیمت مناسب خریداری کنند.

ب- روش تولید صنعتی:

شرکت های صنعتی به دلیل روش تولید صنعتی و تولید چند هزار دستگاه در سال هزینه تولید آن پایین می آید که نتیجه آن تولید دستگاه جوجه کشی ارزان و با کیفیت است.

ج- کنترل هزینه های خدماتی:

شرکت های حرفه ایی به دلیل کنترل هزینه های جاری و خدماتی خود می توانند قیمت دستگاه جوجه کشی را پایین بیاورند.

و دلایل مدیریتی دیگر که ساخت دستگاه جوجه کشی را برای این شرکت ها به صرفه می کند.

در پایان قابل ذکر است که خرید خوب لازمه تولید حرفه ایی می باشد یعنی اگر می خواهید تولید کننده جوجه و دارای مزرعه پرورش حرفه ایی باشید خرید خوب داشته باشید. عجله نکنید و تحت تاثیر مزیتهای غیر ضروری در دستگاه قرار نگیریم به مطالب بالا هم فکر کنیم.

رطوبت مورد نیاز دستگاه جوجه کشی

در طی مدت جوجه کشی تخم مرغ در محیط گرم دستگاه جوجه کشی مقدار زیادی از رطوبت خود را از دست می دهد. اگر جبران این رطوبت از دست رفته نشود سبب تلفات در جنین می گردد. افزایش و یا کاهش رطوبت هر دو در نتیجه جوجه کشی اثر می گذارد و ان را کاهش می دهد.

با پیشرفت جوجه کشی اطاقک هوایی وسعت بیشتری می یابد در روز 19 وسعت اطاقک بسیار زیاد می شود و نوک جنین در آن قرار می گیرد و بدین وسیله عمل تنفس صورت می گیرد.

اگر تبخیر تخم مرغ زیاد تر از حد معمول باشد نوک جنین زودتر از روز 19 به اطاقک هوایی می رسد بالعکس اگر تبخیر کم باشد در روز 19 نوک جنین به اطاقک هوایی نمی رسد و جنین قادر به تنفس نیست، در هر دو صورت ممکن است به زندگی جنین لطمه وارد آید.

در طی مدت جوجه کشی تقریباً در حدود 12 درصد از وزن تخم مرغ در اثر تبخیر کاهش می یابد. طبق آزمایشی که در ایستگاه تحقیقاتی ورجینیا آمریکا در روش جوجه کشی طبیعی انجام گرفته نشان داده شده است که در 5 روز اول 17/4 درصد در شش روز بعد 35/6 درصد و شش روز بعدی 98/6 درصد و به طور مجموع 5/17 درصد از وزن تخم مرغ در اثر تبخیر در مدت جوجه کشی کاهش یافته است.

در داخل دستگاه جوجه کشی مقدار تبخیر تخم مرغ بستگی به رطوبت محیط اطراف تخم مرغ دارد.

مقدار رطوبت داخل ماشین اغلب بستگی به مقدار حرارت داخلی دارد. طبق محاسبه ای که در آمریکا صورت گرفته است. در حرارت 5/21 درجه سانتی گراد میزان رطوبت ماشین 135/1 پوند بخار آب در 100 پای مکعب بوده است. در صورتی که درجه حرارت حدود 38 درجه برسد این مقدار رطوبت به 8/2 می رسد.

هوایی که در حرارت 38 درجه سانتی گراد 71/1 پوند بخار آب در 100 پای مکعب داشته باشد نسبت رطوبت آن 60 درصد است و چنین رطوبتی برای جوجه کشی مناسب است.

مقدار رطوبت ماشین را می توان با رطوبت سنج کنترل نمود. رطوبت نسبی عبارت است از درجه رطوبتی که نسبت به رطوبت اشباع در هوا وجود دارد.

می دانیم هوا رطوبت را به خود می گیرد. وقتی که در هوا رطوبت خیلی زیاد باشد به حد اشباع می رسد و تبدیل به آب می شود در این صورت رطوبت به 100 درصد رسیده و یا به عبارت دیگر هوا از نظر رطوبت اشباع می شود. رطوبت 60تا 70 درصد عبارت است از 60 تا 70 درصد رطوبت اشباع.

درجه رطوبت هوا بستگی به درجه حرارت دارد. معمولاً در حرارت بالا هوا رطوبت بیشتری به خود می گیرد.

طبق تحقیقاتی که در دانشگاه کورنل آمریکا صورت گرفته است بهترین درجه رطوبت برای جوجه کشی رطوبت 60 درصد است.

رطوبت در دستگاه های جوجه کشی به چگونگی تهویه بستگی دارد. تهویه زیاد سبب کم شدن رطوبت می گردد.

سرعت و کندی رشد جنین تحت تاثیر شدید مقدار رطوبت است رطوبت زیاد سبب می شود که جنین 24 ساعت زودتر از حد معمول از تخم مرغ خارج شود. جوجه هایی که در تحت شرایط رطوبتی بالاتر و یا پایین تر از حد مورد لزوم در آمده اند اغلب کوچکتر از اندازه معمولی هستند.

در ماشین های جوجه کشی ساده با ریختن آب در طشتک های کف ماشین رطوبت لازم تامین می شود. در ماشین های بزرگ این امر به طور خودکار انجام می گیرد. چنانچه حرارت بتوان در حد لازم نگاه داشت و تهویه را کنترل نمود رطوبت در تمام مدت 21 روز جوجه کشی ثابت خواهد ماند.

رطوبت از نظر بهداشتی نیز مهم است زیرا یک عامل بسیار مهم از نظر کنترل بیماری پولوروم است.

اگر در طی مرحله جوجه کشی رطوبت ماشین بالا باشد از سرعت انتشار این بیماری جلوگیری می شود. همچنین وقتی که رطوبت ماشین بالا باشد ضد عفونی کردن ماشین به وسیله بخار فرمل بهتر صورت می گیرد. میزان رطوبت در روز های اول و روز های آخر جوجه کشی یکسان نیست.

معمولاً در 17 روز اول رطوبت 60 درصد کافی است ولی در روز های آخر باید رطوبت را افزایش داد و به 70 درصد رساند. در ماشین های بزرگ که هچر و انکوباتور از هم جدا هستند این افزایش رطوبت به خودب خود انجام می گیرد ولی در ماشین های کوچک و ساده که فاقد هچر هستند می توان در روزهای آخر به وسیله پاشیدن آبجوش و تولید بخار اضافی میزان رطوبت را بالا برد.

علاوه بر رطوبت سنج به وسیله اندازه گیری اطاقک هوایی و میزان کاهش وزن تخم مرغ می توان رطوبت ماشین جوجه کشی را کنترل کرد.

طبق آزمایشات دکتر بووه انشیتاین در اسرائیل اگر در حرارت و رطوبت ماشین کاملاً مناسب باشد عمق اطاقک هوایی در سه روز اول 2-5 میلیمتر در روز هشتم 5-6 میلیمتر و در روز پانزدهم 9-13 میلیمتر و در روز 18 بیشتر از 13 میلیمتر باید باشد. از نظر وزن در شرایط مناسب تخم مرغ به طور متوسط در هر هفته در حدود 4-5 درصد وزن خود را از دست می دهد.

اگر کاهش وزن و یا وسعت اطاقک هوایی بیشتر و یا کمتر از مقدار ذکر شده باشد دلیل این است که ماشین از نظر رطوبت در وضعیت مناسبی نبوده است.

منبع : کتاب اصول پرورش طیور ( تالیف مراد علی زهری )